W dobie postępującej chemizacji rolnictwa i hodowli zwierząt na skalę przemysłową coraz większym zainteresowaniem cieszą się produkty ekologiczne i tradycyjne kuchnie regionalne. W wielu miejscach na Kaszubach można skosztować potraw przygotowanych zgodnie z recepturą przekazywaną z pokolenia na pokolenie, a opartą na owocach lasów, pól, jezior i morza. Kuchnia kaszubska jest na ogół prosta, oszczędna w tłuszcze i po prostu smaczna. Odwiedzając ten region, trudno sobie odmówić przyjemności poznania jego smaków.
Za najbardziej specyficzną cechę kuchni kaszubskiej uważa się wykorzystywanie w niej, przyrządzanych na wiele sposobów, ryb. – zarówno morskich, jak i słodkowodnych, żyjących w kaszubskich jeziorach i rzekach. Odwiedzający Kaszuby szczególnie sobie cenią wędzone węgorze. Używane do wędzenia drewno nadaje tej rybie charakterystyczny smak.
Rybą, która coraz rzadziej gości na pomorskich stołach, jest dorsz (pòmùchel). To skutek wprowadzenia przez Unię Europejska restrykcyjnych limitów na połowy tego gatunku. Starsi Kaszubi nie cenią tej bałtyckiej ryby, ponieważ przed laty była powszechnie dostępna na rynku i tania. Jak podaje Tadeusz Bolduan w „Nowym Bedekerze Kaszubskim”, aby dobrze przygotować tę rybę, należy przestrzegać żelaznych reguł: „patelnia przed położeniem na niej dorsza musi być wystarczająco gorąca, a rybę można obrócić tylko raz! Najlepiej smakuje ona smażona na oleju i z cebulą”.
W kuchni kaszubskiej występuje wiele potraw ze śledzi. Podaje się je gotowane, smażone, duszone lub pieczone. W przeszłości w pobliżu miejsc, gdzie one występowały, rozwijały się potężne miasta. Ich mieszkańcy bogacili się właśnie dzięki handlowi tą rybą. Śledź na Pomorzu stanowił ogólnodostępny produkt spożywczy i często był pożywieniem ludzi ubogich, dostarczającym cennego białka. Bodaj najbardziej znanym na Kaszubach daniem obiadowym są pùlczi ze sledzã.
Spośród mięs szczególną rolę na Kaszubach odgrywa drób, a zwłaszcza słynna w krajach niemieckojęzycznych gęś. Jest ona głównym składnikiem zupy nazywanej po kaszubsku czôrniną. Sporządza się ją z krwi gęsi (ewentualnie kaczki lub indyka) z dodatkiem suszonych grzybów, owoców, podrobów, włoszczyzny, soli, octu i cukru (do smaku). Osobno podaje się na talerzyku ugotowane ziemniaki. Po prostu pycha!
Godnym polecenia kaszubskim specjałem jest zylc (galaretka z nóżek). Przygotowuje się go po uboju, ze świeżo zapeklowanego mięsa, i spożywa się na zimno jako zakąskę, dodatek do piwa lub wódki. Zylc jest daniem prostym. Mięso (np. wieprzowinę) należy oczyścić, zalać zimną wodą, dodać przyprawy: pieprz, sól, liść laurowy, ziele angielskie (oprócz octu i majeranku), gotować do miękkości. Pod koniec gotowania dodać włoszczyznę i cebulę. Wyjąć mięso z wywaru, oddzielić od kości, zemleć w maszynce o grubych oczkach lub posiekać. Wywar przecedzić, dodać do niego mięso i jedną posiekaną cebulkę, doprawić do smaku octem i majerankiem. Dno naczynia wyłożyć dekoracyjnie marchewką wyjętą z wywaru. Wlać wywar i odstawić do zastygnięcia. Można też formować małe porcje i podawać z chrzanem lub octem.
Będąc na Kaszubach, koniecznie należy skosztować tradycyjnej zupy z żółtej brukwi (żôłtëch wrëków), czyli wywaru z brukwi pokrojonej w kostkę, z dodatkiem ziemniaków i mięsa, przeważnie gęsiny lub schabu. Przyprawia się ją majerankiem. Zupa ta jest bardzo pożywna.
Godny polecenia jest również inny kaszubski specjał – młodzowi kùch (drożdżówka z kruszonką). Produkt ten wykonuje się z ciasta chlebowego, a gospodynie przygotowują go na kilkanaście sposobów. Szczególnie smaczne są kùchë z owocami: jagodami, śliwkami lub truskawkami. Uprawa tych ostatnich upowszechniła się na terenie tzw. Szwajcarii Kaszubskiej po I wojnie światowej. Doskonałe warunki klimatyczne i glebowe sprawiają, że pochodząca stąd truskawka ma niepowtarzalny smak (uprawia się szczególnie odmianę Senga sengana). Jest słodka i aromatyczna, a ponieważ źle znosi transport, produkowana jest przede wszystkim na potrzeby rynku lokalnego. Robi się z niej m.in. mus truskawkowy (kremòwé malënë), który został wpisany na listę produktów tradycyjnych.
Kuchni kaszubskiej poświęcony był np. numer 3/2006 „Pomeranii”. W ostatnim czasie publikuje się także książki z kaszubskimi przepisami kulinarnymi. Warto odwiedzić Kaszuby chociażby dlatego, aby poznać niepowtarzalny smak regionalnej kuchni.
tekst: kaszubi.pl
.jpg "Naturalnie, Kaszuby Północne")
